W dobie cyfryzacji praca biurowa stopniowo przenosi się do środowiska wirtualnego. Błędem jest sądzić, że zachowuje dawne cechy, różniąc się jedynie cyfrową powłoką.
Jeśli przyjrzeć się inteligentnym kontraktom (czyli „smart contracts„), które stały się podstawą ludzkich interakcji w wirtualnej rzeczywistości, to niewiele przypominają one tradycyjne umowy.
Historia inteligentnych kontraktów
Termin, koncepcja i zasady działania inteligentnego kontraktu zostały po raz pierwszy ogłoszone przez amerykańskiego kryptografa Nicka Szabo w latach 90.
Naukowiec, który uważany jest za twórcę jednego z poprzedników bitcoina (kryptowaluty Bit Gold), sformułował pomysł automatyzacji różnych transakcji za pomocą kodu komputerowego.
Praktyczne wdrożenie koncepcji przeciągnęło się do następnej dekady, kiedy to Satoshi Nakamoto opracował blockchain Bitcoin.
Funkcjonalność inteligentnych kontraktów w Bitcoinie była jednak ograniczona.
Jeśli chodzi o pełnoprawne smart kontrakty, to dopiero wraz z pojawieniem się blockchaina drugiej generacji, Ethereum, możliwe stało się ich pisanie.
To właśnie na Ethereum zaczęto wykorzystywać smart kontrakty do tworzenia NFT.
Cechy inteligentnych kontraktów
Automatyzacja procesów
Kiedy strony podpisują tradycyjną umowę (papierową lub elektroniczną), zobowiązują się do spełnienia określonych warunków zapisanych w dokumencie.
Faktyczna procedura realizacji zależy od uznania sygnatariuszy i może trwać różnie długo.
Inteligentny kontrakt to zestaw instrukcji w postaci kodu napisanego w określonym języku programowania.
Jeśli warunki zawarte w kodzie zostaną spełnione (na wzór „if…, then…”), automatycznie wywoła on operację.
Proces ten jest ściśle regulowany przez maszynę, a nie przez kapryśną ludzką naturę.
Przepisanie warunków i ich spełnienie są połączone w jedną całość, znacznie ułatwiając nam życie.
Brak pośredników
Realizując warunki umowy, wchodzimy w interakcję z pośrednikami, czy to bankiem, brokerem itp.
Na przykład kupując towar lub przelewając środki, musimy czekać na potwierdzenie z banku.
Smart Contract działa na blockchainie, który jest technologią rozproszonej księgi.
Nie jest on kontrolowany przez stronę trzecią, więc cały proces odbywa się bezpośrednio między użytkownikami.
Brak pośredników pozwala zaoszczędzić zarówno czas, jak i pieniądze.
System pozbawiony zaufania (trustless system)
Gdy zawieramy tradycyjne umowy, chcąc nie chcąc musimy zaufać drugiej stronie.
Przykładowo, płacąc za towar, czekamy na nasz zakup w nadziei na uczciwość i rzetelność sprzedawcy, który równie dobrze może zerwać umowę.
W technologii blockchain i inteligentnych kontraktach nie musimy ufać drugiej stronie.
Kod całkowicie zastępuje człowieka, beznamiętnie przeprowadzającego transakcje lub nakładającego sankcje na jedną ze stron w przypadku niespełnienia pewnych warunków.
Chociaż złośliwe działania mogą być również ściągane w systemie automatycznym, kod ogranicza możliwości oszustwa.
Nieodwracalność kodu
Jeśli nie określimy żadnych dodatkowych warunków, smart kontraktu nie możemy zmienić po jego wykonaniu.
Z jednej strony jest dodatkowy poziom bezpieczeństwa, ale z drugiej strony każda luka może być drzwiami wejściowymi dla hakera i nie będzie on w stanie ich zamknąć.
Zwłaszcza że kod jest pisany przez ludzi, którzy potrafią popełniać błędy, a poprawienie ich po wdrożeniu smart kontraktu byłoby trudnym zadaniem.
Przejrzystość kodeksu
Przejrzystość umowy wyraża się w otwartym kodzie źródłowym, który może odczytać każdy.
Podobnie jak w poprzednim punkcie, ma to swój minus — przejrzystość umożliwia hakerowi znalezienie słabych punktów w kodzie i ich wykorzystanie.
Bezpieczeństwo
Bezpieczeństwo smart kontraktów zapewnia wiele czynników:
- brak scentralizowanych serwerów,
- nieodwracalność kodu,
- zastosowanie szyfrowania kryptograficznego,
- zmniejszony wpływ błędu ludzkiego.
Niepewność prawna
Osobną kwestią wartą podkreślenia jest słaba regulacja prawna wszelkich działań związanych ze smart kontraktami.
Jak już powiedzieliśmy, nie są one podobne do zwykłych kontraktów, działają w pseudoanonimowej sieci blockchain i nie są kontrolowane przez pośredników.
Na razie ramy prawne i regulacyjne dla inteligentnych kontraktów są wciąż w fazie formowania.
Smart Contract – podsumowanie
Stworzenie inteligentnych kontraktów stało się ważnym kamieniem milowym w naukowym i technologicznym postępie ludzkości.
Na rynku pracy pojawił się nawet nowy zawód „Smart Contracts Developer”.
I mimo pewnych wad, inteligentne kontrakty rozwiązały wiele problemów naszego życia i sprawiły, że procesy stały się znacznie wydajniejsze, łatwiejsze, bezpieczniejsze.
Cześć, jestem Łukasz. Technologią Blockchain i kryptografią zainteresowałem się około 2015 roku.
Natomiast od 2022 roku dzielę się swoją wiedzą w tej tematyce na założonym blogu.
Mam nadzieję, że informacje zawarte na stronie pomogą szczególnie początkującym w świecie krypto.